Wybór miodarki do pasieki

Wybór miodarki jest dla pszczelarza jedną z ważniejszych decyzji. Miodarkę musi mieć każdy pszczelarz który chce pozyskiwać miód. I raz wybrana miodarka będzie nam służyć przez kilka-kilkanaście lat. Poza tym obecnie miodarka nie jest tania. Tak więc sprawę trzeba dobrze przeanalizować i przemyśleć. Na pocieszenie można powiedzieć, że jak ktoś nie ma miodarki to każda jaka kupi na pewno spełni jego oczekiwania a poza tym miodarkę można kupić w ramach dotacji KOWR - jako sprzęt pszczelarski.

Na rynku znajduje się wiele dostępnych rozwiązań. Od bardzo małych ręcznych miodarek do kompletnych automatycznych linii do ekstrakcji miodu. Oczywiście te ostatnie sprawdzą się jedynie w olbrzymich gospodarstwach pasiecznych, tak wiec skupimy się raczej na zwykłych miodarkach dla pasiek małych, średnich i dużych.

Podstawowy system miodarki to: diagonalny, radiowy i kasetowy. Każdy z nich ma swoje wady i zalety, swoje ograniczenia i możliwości. Przed wyborem miodarki musimy poznać przynajmniej podstawy działań każdego z tych systemów i wziąć pod uwagę tak wiele czynników i parametrów jak to tylko jest możliwe.

Dla każdego kto chce pozyskiwać miód miodarka jest niezbędnym urządzeniem. Wiadomości na temat miodarek możemy znaleźć w katalogach i na stronach internetowych producentów, forach powiązanych z pszczelarstwem no i oczywiście u znajomych pszczelarzy który już posiadają dany sprzęt. Oczywiście ile jest pszczelarzy tyle jest opinii na każdy temat, więc wszystko powinniśmy dostosować do naszego typu gospodarki pasiecznej. Niestety brakuje niezależnych testów miodarek ich wydajności, testów długookresowego działania, czy tez dokładności pozyskania miodu. Zakup miodarki dokonujemy raz na wiele lat i dlatego wybranie nieodpowiedniego sprzętu może mieć odczuwalne konsekwencje przy okazji miodobrania w każdym kolejnym sezonie pszczelarskim.

Miodarka diagonalna

 Istnieje kilka wersji takiej miodarki pod względem napędu. Miodarki diagonalne mogą wiec być:

- napędzane wyłącznie ręcznie za pomocą korby

- napędzane silnikiem elektrycznym

 - napędzane silnikiem elektrycznym raz dodatkowa wyposażona w możliwość napędu ręcznego za pomocą korby, która można szybko zamontować jak również zdemontować.

Najtańszym rozwiązaniem są miodarki ręczne, najdroższym silnik elektryczny + napęd ręczny.

Miodarki z napędem ręcznym przeznaczone są wyłącznie do małych pasiek, liczących kilka uli.

Silnik elektryczny + napęd ręczny – są najbardziej uniwersalne. Można je stosować bez dostępu do źródła prądu. Jednak trzeba powiedzieć to jasno, w pracy pasiecznej naprawdę bardzo rzadko zdarzają się takie sytuacje ze trzeba korzystać z napędu ręcznego przy dużej ilości plastrów. A i tak często lepiej jest poczekać z miodobraniem do następnego dnia gdy już będzie dostęp do elektryczności (gdy jest przerwa w zasilaniu prądem) lub przewieźć plastry czy też nawet miodarkę do miejsca gdzie prąd jest.

Wiem, że pszczelarze często wybierają taki sprzęt na tzw. „wszelki wypadek” i tak naprawdę nigdy z niego nie korzystają.

Podsumowując, dla znacznej większości pszczelarzy najbardziej optymalnym wyborem będzie miodarka tylko z napędem elektrycznym.

W systemie diagonalnym plastry opróżnia się z miodu na trzy razy. Najpierw usuwa się część miodu z jednej strony plastrów, w drugim podejściu odwraca się je i odwirowuje cały miód z drugiej strony plastra następnie w trzecim kroku znów się odwraca i odwirowuje resztę miodu z tej części plastra która była odwirowana jako pierwsza.

Pierwszy etap pozyskiwania miodu z plastrów przeprowadza się na wolnych obrotach – tak aby nie uszkodzić plastrów, nie wyłamać ich. Dotyczy to przede wszystkim plastrów tegorocznych – jasnych, które są stosunkowo słabe. Zaleca się aby prędkość ta wynosiła około 25-30% prędkości maksymalnej która z czasem można zwiększyć do prędkości 40-50% . Po przełożeniu plastrów na druga stronę zaczyna się od prędkości około 50% zaś kończy już z prędkością maksymalną. Po kolejnym – trzecim przełożeniu plastry odwirowuje się już z prędkością maksymalną.

W systemie diagonalnym ramki z miodem znajdują się przez cały czas w położeniu równoległym do ścian bębna tak więc siła odśrodkowa jaka działa na ramki ma optymalny kierunek i miód z plastrów wydostaje się stosunkowo szybko.

Podczas gdy ramki umieszczone w miodarce są odwirowywane, pszczelarz może zając się odsklepianiem kolejnych ramek i przygotowywać je do umieszczenia w koszu miodarki.  

Oczywiście przy napędzie ręcznym taki podział czynności nie jest możliwy.  W tym wypadku trzeba przerwać wirowanie i zając się odsklepianiem plastrów z miodem.

Ułożenie ramek z plastrami w systemie diagonalnym, zapewnia dość wysoka skuteczność odwirowywania miodu z plastrów.

Wydajność miodarki diagonalnej

Czas wirowania miodu z wykorzystaniem miodarki diagonalnej elektrycznej (dla ramki dadanta)

- odwirowanie plastry gniazdowe/nadstawkowe w ciągu 1 godziny: 26-27/52-54

- odwirowanie plastry gniazdowe/nadstawkowe w ciągu 6 godzin (1 dzień roboczy): 156-162/312-324

Czas wirowania miodu z wykorzystaniem miodarki diagonalnej ręcznej

- odwirowanie plastry gniazdowe/nadstawkowe w ciągu 1 godziny: 16/32

- odwirowanie plastry gniazdowe/nadstawkowe w ciągu 6 godzin (1 dzień roboczy): 96/192

Precyzja to około 93-96%

Miodarka radialna

W przypadku miodarek radialnych mamy już możliwość wirowania znacznie większej ilości plastrów jednocześnie. Trzeba wiec już przemyśleć w jaki sposób będziemy odsklepiali ramki. Ten proces trzeba też jakoś zautomatyzować, dobrym wyborem będą odsklepiarki automatyczne lub półautomatyczne o wysokiej wydajności. A jeśli tego nie mamy to podgrzewany nóż elektryczny przyda się na pewno.

W systemie radialnym ramki z plastrami ułożone są w kierunku prostopadłym do ścian bębna, górna listwą do ścianki bocznej – tak więc układamy je bokiem. Sprawia to, że miód opuszcza komórki nieco wolniej ale ten sposób nie naraża na wyłamywanie plastrów z ramek. Jednak dzięki dużej pojemności ogólna efektywność tego rozwiązania jest dość wysoka. Powtórzenia wirownia prowadzimy tak długo aż plastry staną się lekkie.

Prędkość wirowania zależy oczywiście od gęstości miodu ale można przyjąć, że średnio w ciągu godziny można odwirować dwa wsady miodarki.

Efektywność pracy miodarki radialnej

W teście zostały użyte ramki dadanta.

Czas wirowania to 15-18 minut

Liczba cykli na godzinę to średnio 2 – jest to czas jaki potrzebujemy na załadowanie, odwirowanie i wyjęcie plastrów.

Jednorazowo było załadowane do miodarki 60 plastrów gniazdowych dadanta – co przekłada się na godzinę 120 plastrów

Precyzja ekstrakcji to średnio 95%

Miodarka kasetowa

Miodarka kasetowa łączy w sobie cechy miodarki diagonalnej – ma takie samo położenie ramek względem bębna miodarki w trakcie wirowania oraz miodarki radialnej  - jednokrotny załadunek kosza miodarki, nie trzeba przekładać ramek na drugą stronę.

Miodarki kasetowe wyposażone są w sterowniki z automatycznymi programami wirowania.

W miodarce kastowej mniej plastrów niż w takiej samej pod względem wielkości bębna miodarce radialnej ale wysoka wydajność pozyskiwania miodu z ramek sprawia, że łączna szybkość odwirowywania miodu (nawet jeśli dodamy czas potrzebny na załadunku nowych ramek) jest większa niż w miodarce diagonalnej.

W miodarce kasetowe charakteryzuje się duża dokładnością z jaką opróżniane sa komórki plastrów. Dzięki ich odpowiedniemu ułożeniu miód z plastrów usuwany jest szybko i precyzyjnie.

Efektywność pracy miodarki kasetowej

Czas wirowania w miodarce kasetowej wynosi kilka minut. Jednorazowo możemy załadować w zależności od rodzaju miodarki i typu ramki od kilkunastu do kilkudziesięciu ramek. Ramek dadanta w przeprowadzonym teście wyszło 24

Czas wirowania jest bardzo krótki więc ilość odwirowanych ramek na godzinę jest stosunkowo duża. Średnio wychodzi to od 50 do 90 ramek gniazdowych na godzinę, nadstawkowych to już będzie od 100 do 180

Efektywność wirowania miodu to średnio 92-97% - im dłużej wirujemy tym ta efektywność jest lepsza. Z tym ze trzeba zaznaczyć dłużej oznacza 9 minut (najdłuższy program) a najkrótszy to 3 minuty.

Podsumowanie

Miodarki radialne i kasetowe są znacznie droższe niż miodarki diagonalne. Jednak możemy odwirować w nich znacznie więcej plastrów jednocześnie przez co miodobranie będzie przeprowadzone szybciej i sprawniej. Miodarki te mają tez duże gabaryty i są ciężkie. Powoduje to, że musi stać od razu w miejscu docelowym. Jedna osoba nie Bedzie w stanie je sama przesunąć.

Miodarki radialne i kasetowe są dedykowane do pasiek średnich i dużych. Mogą być stosowane jako podstawowe miodarki w pasiekach liczących od 100 pni w górę.

Miodarka diagonalna jest dobrym wyborem dla mniejszych pasiek. Myślę, że wystarczy do pasieki o liczbie pni maksymalnie 50-100. Może być też traktowana jako miodarka zastępcza czy pomocnicza w większych pasiekach. Możemy przy jej pomocy odwirować mniejsze partie miodu i dzięki temu łatwiej pozyskiwać jednorodne miody odmianowe. W pasiekach wędrownych taką miodarkę można przewieźć na dalekie pasieczysko odwirować miód na miejscu i od razu włożyć ramki do uli.    

Trzeba też zwrócić uwagę na rodzaj ramek jakich używamy w pasiece. Tak jak w miodarce diagonalnej możemy używać właściwie różnych ramek w tej samej miodarce. W miodarce radialnej tylko takich które maja odpowiednią szerokość. W miodarce kastowej tylko jednego typu ramki – jest używany specjalnie dedykowany kosz, przystosowany do tylko jednego typu ramki.

Dane dotyczą efektywności miodarek pochodzą z artykułu Michała Piątka z „Pszczelarstwa” 1/2020

Adresy stron internetowych wybranych producentów miodarek:

Łysoń https://lyson.com.pl/

Kongin  https://www.konigin.pl

EP Projekt http://www.epprojekt.pl